China’s coronabeleid

Een verloren race

De Chinese leider Xi Jinping kan zijn totale oorlog tegen corona onmogelijk winnen. De gevolgen voor China en de wereld zijn dramatisch.

Jan van der Putten

11 mei 2022 – verschenen in nr. 19

Het Huangpu-district, Shanghai, 17 maart© Hector Retamal / AFP / ANP

Twee jaar heeft de rigoureuze Chinese aanpak van corona gewerkt, totdat omikron uitbrak en de aanpak zichzelf achterhaalde. Toch houdt Xi Jinping er obsessief aan vast. Zijn ‘dynamische zero-covidbeleid’ komt erop neer dat de Partij harder probeert te lopen dan het virus. Waarom weigert Xi te accepteren dat hij een verloren race loopt en dat ook China moet leren leven met het virus? Waarom helpt hij en passant de economie naar de filistijnen? En waarom neemt hij ongehoorde politieke risico’s?

Corona brak uit in december 2019 in Wuhan. In de eerste weken gebruikten de autoriteiten een geliefd wapen: de doofpot. Maar toen de pot niets bleek te doven stelden ze een onbarmhartige lockdown in. Xi verklaarde corona de oorlog. En een oorlog, die kan de communistische Hemelzoon onmogelijk verliezen. Op de sociale media konden de censoren de golf van kritiek nauwelijks keren. Dramatische beelden en verhalen over de virusslachtoffers werden afgewisseld door beschuldigingen tegen lakse of juist rigide, soms ronduit wrede gezagsdragers. Even leek het of de Communistische Partij het bij de bevolking had verbruid.

Maar de kritiek op het eerst afwezige en daarna genadeloze coronabeleid ebde weg toen bleek dat de grootscheepse lockdowns, het massale testen, het minutieuze bron- en contactonderzoek, de quarantaines in isolatiecentra, de strenge reisverboden en de sluiting van de grenzen resultaten afwierpen. Zo sloeg de kritiek om in lof en veranderde de boosheid in nationale trots. Meewarig zagen de Chinezen hoe de rest van de wereld machteloos in de greep van corona kwam. Intussen waren in China de meest uitgesproken critici ontvoerd, gearresteerd of veroordeeld. De klokkenluidende arts Li Wenliang, die kort nadat hij tot zwijgen was gebracht aan het virus was gestorven, werd door het regime postuum ingelijfd als mascotte van de covidbestrijding. In 2020 riep Xi de overwinning uit in de coronaoorlog. Het bewijs van de superioriteit van het Chinese politieke systeem was geleverd. En tegelijk ook het bewijs van Xi’s eigen superioriteit als partijleider.

Het coronatriomfalisme heeft geduurd totdat omikron ook China bereikte. Op die zeer besmettelijke variant waren het zero-covidbeleid en het zorgstelsel niet voorbereid. Vooral bejaarden werden het slachtoffer. De helft van hen was niet ingeënt. De ene miljoenenstad na de andere ging op slot. Dat zou Shanghai niet gebeuren, verzekerden de plaatselijke partijbureaucraten tot eind maart. Even later moesten ook de 26 miljoen inwoners van dit industriële, commerciële en financiële hart van China eraan geloven. Het rijke Shanghai, dat zich ver verheven waant boven de rest van China en Beijing ziet als een stad van provincialen, werd compleet vergrendeld. Na een maand lockdown haalde Xi zijn oorlogsretoriek weer van stal: ‘We hebben de strijd voor de verdediging van Wuhan gewonnen, en we zullen zeker in staat zijn om ook de strijd voor de verdediging van Shanghai te winnen.’

Direct na die oorlogsverklaring werd in Shanghai de teugel, die vlak tevoren iets was gevierd, nog strakker aangehaald. Eén enkel positief geval is nu voldoende om het hele woningblok te ontruimen en iedereen zonder uitzondering op transport te stellen naar een isolatiekamp, ook degenen die net tevoren negatief zijn getest. In sommige wijken mogen de mensen zelfs niet naar buiten om eten te kopen. Het einde van de lockdown is niet in zicht. Omikron is niet weg, en nieuwe varianten kunnen altijd de kop opsteken.

Sommige bestrijdingsmaatregelen hebben weinig zin, zoals het desinfecteren van de post en de openbare ruimte. De bestrijding kan zelfs de besmettingen bevorderen. In de eindeloze testrijen kan een besmet iemand het virus gemakkelijk doorgeven aan de persoon vlak achter hem. De vrijwilligers die de tests uitvoeren, maaltijdbezorgers, buurtcomitéleden en ordehandhavers zijn zelf een bron van infectie. En massaal testen staat massaal vaccineren in de weg. Maar de lockdown van Shanghai biedt de Partij ook een prachtkans om maatregelen te testen voor totale sociale controle over China’s meest gecompliceerde stad.

En nu is Beijing aan de beurt. Het dynamische zero-covidbeleid dat op de hoofdstad is losgelaten verplicht alle 21 miljoen inwoners zich drie keer per week te laten testen. Huizenblokken waar infecties zijn vastgesteld, worden afgegrendeld. In twee stadswijken hebben vijf miljoen mensen huisarrest gekregen. Enorme quarantainekampen en veldhospitalen zijn ingericht. Publieke ruimtes en instellingen zijn gesloten, snelwegen en veel bus- en metrolijnen ook. Huwelijken en begrafenissen zijn verboden, vliegtuigen uit het buitenland worden geweerd. Zonder negatief testbewijs kom je nergens meer in, ook niet in het openbaar vervoer, de supermarkt, en soms zelfs niet in een openbaar toilet.

Het lijkt allemaal verdacht veel op een lockdown, maar zo mag het niet heten. Dat zou immers inhouden dat het machtscentrum van de natie verlamd is en dat de keizer de gevangene van corona is geworden. Ondenkbaar en onverdraaglijk. Tegelijk rukt de coronavijand ook in tientallen andere steden op. Weinig mensen worden echt ziek, maar de bestrijdingsmaatregelen raken honderden miljoenen. Maar voor Xi is ieder coronageval er een te veel. Topsportevenementen als de World University Games en de Asian Games die later dit jaar in China zouden worden gehouden, zijn dan ook uitgesteld.

Nu corona en zijn vriendschap met Poetin Xi kunnen opbreken moet hij een list verzinnen

Behalve door corona wordt keizer Xi ook belaagd door slachtoffers van zijn beleid en door virologische en economische zwaargewichten. De censoren maken overuren, maar vaak kunnen ze het werk niet meer aan. De virtuele en soms ook fysieke protesten, vooral in Shanghai, zijn veel heftiger en talrijker dan twee jaar geleden. Logisch als je net als een half miljoen andere inwoners van Shanghai als een crimineel wordt afgevoerd om te worden opgesloten in een horror-lazarett voor coronapatiënten. Als ze hekken voor je huizenblok plaatsen en er daardoor een grote kooi van maken. Of als ze je zonder pardon je huis uit jagen omdat je flat een quarantainecentrum moet worden. Wie zou niet protesteren als je geen voedsel meer kunt krijgen of als er nergens een dokter is voor andere aandoeningen dan corona? Als je wordt geschoffeerd of geslagen door overijverige of incompetente gezondheidswerkers? Als het zelfs mogelijk blijkt dat ze je levend in een lijkenzak stoppen?

Kritiek wordt niet geaccepteerd, ook als gerespecteerde virologen pleiten voor het loslaten van het zero-covidbeleid omdat tegen uiterst besmettelijke varianten als omikron geen kruid gewassen is. Hun pleidooien zijn in een oogwenk van internet verdwenen. Zelfs Hu Xijin, tot voor kort hoofdredacteur van de agressief-chauvinistische krant Global Times, werd niet gespaard. ‘Shanghai is gevallen’, schreef hij op Weibo. ‘Beijing moet minder kostbare methodes vinden om de uitbraak te bestrijden, of anders de hele Chinese samenleving de waarheid vertellen: dat ontwrichtende consequenties niet kunnen worden vermeden. Het eerste vereist wijsheid, het laatste moed.’ Woorden die bij de censuur geen genade vonden.

Het Vaste Comité van het Politbureau – de zeven hoogste partijbazen – maakte duidelijk waarom: ‘We zullen vastbesloten strijden tegen alle woorden en daden die het anti-epidemiebeleid van ons land verdraaien, in twijfel trekken of afwijzen. Volharden is overwinnen.’ Daarmee zijn alle critici gewaarschuwd, ook de partijbonzen die niet meewerken of maatregelen nemen die niet draconisch genoeg zijn. Vanaf nu kunnen ze worden beschuldigd van gebrek aan loyaliteit of van onbekwaamheid, beide een reden om gedegradeerd of weggezuiverd te worden.

Ons beleid redt levens, zegt het Vaste Comité. Het is ‘wetenschappelijk onderbouwd en effectief’. Versoepeling zou ongetwijfeld leiden tot ‘enorme aantallen besmettingen en sterfgevallen’. Dit zou een ‘ernstige weerslag hebben op de economische en sociale ontwikkeling en op leven en gezondheid van de bevolking.’ Klopt. Stel dat men het huidige beleid loslaat. Dan krijgt het virus ruim baan onder een bevolking die door het relatief geringe aantal infecties en het grote aantal ongevaccineerden heel ver af is van groepsimmuniteit.

Als vandaag een intensieve inentingscampagne zou beginnen, dan is die niet voor het eind van het jaar afgelopen en zijn intussen veel mensen aan het virus bezweken. Na alle propaganda tegen de inferieure westerse vaccins en de loftuitingen voor China’s superieure corona-aanpak zouden veel mensen woedend worden over zo’n bewijs van onvermogen. Door zich over te geven aan zijn coronavijand zou Xi zijn geloofwaardigheid verliezen. Die nederlaag zou zijn machtspositie en zelfs zijn legitimiteit in gevaar kunnen brengen. Versoepeling is dus geen optie.

Maar doorgaan met zero-covid kan ook niet. De voortdurende lockdowns, wegafsluitingen en quarantaines hebben een verlammend effect. De toeleveringsketens zijn gebroken. De productie is scherp gedaald. De haven van Shanghai, de grootste van de wereld, is verstopt. De binnenlandse consumptie, die de economische groeimotor had moeten worden, krimpt in. Daar komen de ernstige weerslag van de Oekraïne-oorlog, de teruglopende wereldhandel, de scherpe stijging van de grondstoffenprijzen, de crisis in de bouw en de door Xi aangerichte slachtingen in het particulier bedrijfsleven nog bij. Veel buitenlandse bedrijven willen weg, net als veel expats en hoogopgeleide jonge Chinezen.

De gevolgen van deze inzinking zijn al over de hele wereld voelbaar. Ze zullen alleen maar ernstiger worden. China’s spectaculaire groeicijfers van weleer lijken nu prehistorie. Als het huidige coronabeleid wordt voortgezet doemt er zelfs een recessie op, met de daaraan verbonden massawerkloosheid en sociale onrust. In die omstandigheden zijn zero-covidlockdowns niet meer te rechtvaardigen.

Vooraanstaande economen en ondernemers hebben de regering bezworen het coronabeleid om te gooien. De een na de ander is het zwijgen opgelegd. Een van de weinigen die nog met rust zijn gelaten is Jörg Wuttke, voorzitter van de Europese Kamer van Koophandel in China. Vele jaren was hij propagandist van het Chinese economische model en van Angela Merkels wensdenken, Wandel durch Handel, dat veronderstelde dat China zou liberaliseren dankzij innige handelsrelaties met het Westen. Die Wuttke bestaat niet meer. Op Xi’s economische beleid heeft hij alleen maar kritiek, en over diens corona-aanpak kan hij alleen maar sarcastisch zijn. De maatregelen die de economie uit het slop moeten halen vindt Wuttke een pleister op een amputatiewond. ‘Het Chinese bewind’, zei hij, ‘is de gevangene van zijn eigen narratief.’ Daarin zijn politiek en ideologie altijd belangrijker dan de economie.

Door zichzelf met het zero-covidbeleid te identificeren heeft Xi Jinping zichzelf op een dood spoor gemanoeuvreerd. Datzelfde lijkt ook steeds meer te gelden voor zijn passiviteit in de Oekraïne-oorlog. In ieder geval zal hij met zero-covid doorgaan tot het komende partijcongres, waarop hij zichzelf als partijleider wil opvolgen en de partijtop wil vullen met vazallen. Die operatie verklaart zijn huidige topprioriteiten: controle en stabiliteit. Zonder die twee kan hij zijn positie als onmisbare sterke man kwijtraken. Nu corona en zijn vriendschap met Poetin hem kunnen opbreken moet hij een list verzinnen. Het partijcongres, dat normaal in oktober of november plaatsvindt, vervroegen naar het begin van de zomer? De Wereldgezondheidsorganisatie onder druk zetten om de pandemie af te schalen tot epidemie, zodat hij de pandemische zero-covidpolitiek kan afschaffen?

Het is niet meer ondenkbaar dat Xi van zijn troon wordt gestoten. Maar denk niet dat zijn opvolger het veel beter zal doen. Want ook hij zal een product zijn van de Partij, en die heeft altijd gelijk en gelooft heilig in de afgedwongen maakbaarheid van de samenleving. Mao geloofde dat zijn Grote Sprong Voorwaarts het achterlijke China zou omvormen tot een leidende industriële natie. De Sprong veroorzaakte zo’n 43 miljoen hongerdoden. Mao’s opvolgers geloofden dat de gezinnen kleiner en welvarender zouden worden dankzij hun eenkindpolitiek. De gevolgen hadden ze niet voorzien: een enorm mannenoverschot, minder arbeidskrachten, sterke vergrijzing. Xi Jinping geloofde dat zijn aanpak het virus in de kiem zou smoren. Het enige wat zijn zero-covidbeleid tot nu toe heeft gesmoord, zijn de protesten.

China’s coronabeleid

Een verloren race

De Chinese leider Xi Jinping kan zijn totale oorlog tegen corona onmogelijk winnen. De gevolgen voor China en de wereld zijn dramatisch.

Jan van der Putten

11 mei 2022 – verschenen in nr. 19

Het Huangpu-district, Shanghai, 17 maart© Hector Retamal / AFP / ANP

Twee jaar heeft de rigoureuze Chinese aanpak van corona gewerkt, totdat omikron uitbrak en de aanpak zichzelf achterhaalde. Toch houdt Xi Jinping er obsessief aan vast. Zijn ‘dynamische zero-covidbeleid’ komt erop neer dat de Partij harder probeert te lopen dan het virus. Waarom weigert Xi te accepteren dat hij een verloren race loopt en dat ook China moet leren leven met het virus? Waarom helpt hij en passant de economie naar de filistijnen? En waarom neemt hij ongehoorde politieke risico’s?

Corona brak uit in december 2019 in Wuhan. In de eerste weken gebruikten de autoriteiten een geliefd wapen: de doofpot. Maar toen de pot niets bleek te doven stelden ze een onbarmhartige lockdown in. Xi verklaarde corona de oorlog. En een oorlog, die kan de communistische Hemelzoon onmogelijk verliezen. Op de sociale media konden de censoren de golf van kritiek nauwelijks keren. Dramatische beelden en verhalen over de virusslachtoffers werden afgewisseld door beschuldigingen tegen lakse of juist rigide, soms ronduit wrede gezagsdragers. Even leek het of de Communistische Partij het bij de bevolking had verbruid.

Maar de kritiek op het eerst afwezige en daarna genadeloze coronabeleid ebde weg toen bleek dat de grootscheepse lockdowns, het massale testen, het minutieuze bron- en contactonderzoek, de quarantaines in isolatiecentra, de strenge reisverboden en de sluiting van de grenzen resultaten afwierpen. Zo sloeg de kritiek om in lof en veranderde de boosheid in nationale trots. Meewarig zagen de Chinezen hoe de rest van de wereld machteloos in de greep van corona kwam. Intussen waren in China de meest uitgesproken critici ontvoerd, gearresteerd of veroordeeld. De klokkenluidende arts Li Wenliang, die kort nadat hij tot zwijgen was gebracht aan het virus was gestorven, werd door het regime postuum ingelijfd als mascotte van de covidbestrijding. In 2020 riep Xi de overwinning uit in de coronaoorlog. Het bewijs van de superioriteit van het Chinese politieke systeem was geleverd. En tegelijk ook het bewijs van Xi’s eigen superioriteit als partijleider.

Het coronatriomfalisme heeft geduurd totdat omikron ook China bereikte. Op die zeer besmettelijke variant waren het zero-covidbeleid en het zorgstelsel niet voorbereid. Vooral bejaarden werden het slachtoffer. De helft van hen was niet ingeënt. De ene miljoenenstad na de andere ging op slot. Dat zou Shanghai niet gebeuren, verzekerden de plaatselijke partijbureaucraten tot eind maart. Even later moesten ook de 26 miljoen inwoners van dit industriële, commerciële en financiële hart van China eraan geloven. Het rijke Shanghai, dat zich ver verheven waant boven de rest van China en Beijing ziet als een stad van provincialen, werd compleet vergrendeld. Na een maand lockdown haalde Xi zijn oorlogsretoriek weer van stal: ‘We hebben de strijd voor de verdediging van Wuhan gewonnen, en we zullen zeker in staat zijn om ook de strijd voor de verdediging van Shanghai te winnen.’

Direct na die oorlogsverklaring werd in Shanghai de teugel, die vlak tevoren iets was gevierd, nog strakker aangehaald. Eén enkel positief geval is nu voldoende om het hele woningblok te ontruimen en iedereen zonder uitzondering op transport te stellen naar een isolatiekamp, ook degenen die net tevoren negatief zijn getest. In sommige wijken mogen de mensen zelfs niet naar buiten om eten te kopen. Het einde van de lockdown is niet in zicht. Omikron is niet weg, en nieuwe varianten kunnen altijd de kop opsteken.

Sommige bestrijdingsmaatregelen hebben weinig zin, zoals het desinfecteren van de post en de openbare ruimte. De bestrijding kan zelfs de besmettingen bevorderen. In de eindeloze testrijen kan een besmet iemand het virus gemakkelijk doorgeven aan de persoon vlak achter hem. De vrijwilligers die de tests uitvoeren, maaltijdbezorgers, buurtcomitéleden en ordehandhavers zijn zelf een bron van infectie. En massaal testen staat massaal vaccineren in de weg. Maar de lockdown van Shanghai biedt de Partij ook een prachtkans om maatregelen te testen voor totale sociale controle over China’s meest gecompliceerde stad.

En nu is Beijing aan de beurt. Het dynamische zero-covidbeleid dat op de hoofdstad is losgelaten verplicht alle 21 miljoen inwoners zich drie keer per week te laten testen. Huizenblokken waar infecties zijn vastgesteld, worden afgegrendeld. In twee stadswijken hebben vijf miljoen mensen huisarrest gekregen. Enorme quarantainekampen en veldhospitalen zijn ingericht. Publieke ruimtes en instellingen zijn gesloten, snelwegen en veel bus- en metrolijnen ook. Huwelijken en begrafenissen zijn verboden, vliegtuigen uit het buitenland worden geweerd. Zonder negatief testbewijs kom je nergens meer in, ook niet in het openbaar vervoer, de supermarkt, en soms zelfs niet in een openbaar toilet.

Het lijkt allemaal verdacht veel op een lockdown, maar zo mag het niet heten. Dat zou immers inhouden dat het machtscentrum van de natie verlamd is en dat de keizer de gevangene van corona is geworden. Ondenkbaar en onverdraaglijk. Tegelijk rukt de coronavijand ook in tientallen andere steden op. Weinig mensen worden echt ziek, maar de bestrijdingsmaatregelen raken honderden miljoenen. Maar voor Xi is ieder coronageval er een te veel. Topsportevenementen als de World University Games en de Asian Games die later dit jaar in China zouden worden gehouden, zijn dan ook uitgesteld.

Nu corona en zijn vriendschap met Poetin Xi kunnen opbreken moet hij een list verzinnen

Behalve door corona wordt keizer Xi ook belaagd door slachtoffers van zijn beleid en door virologische en economische zwaargewichten. De censoren maken overuren, maar vaak kunnen ze het werk niet meer aan. De virtuele en soms ook fysieke protesten, vooral in Shanghai, zijn veel heftiger en talrijker dan twee jaar geleden. Logisch als je net als een half miljoen andere inwoners van Shanghai als een crimineel wordt afgevoerd om te worden opgesloten in een horror-lazarett voor coronapatiënten. Als ze hekken voor je huizenblok plaatsen en er daardoor een grote kooi van maken. Of als ze je zonder pardon je huis uit jagen omdat je flat een quarantainecentrum moet worden. Wie zou niet protesteren als je geen voedsel meer kunt krijgen of als er nergens een dokter is voor andere aandoeningen dan corona? Als je wordt geschoffeerd of geslagen door overijverige of incompetente gezondheidswerkers? Als het zelfs mogelijk blijkt dat ze je levend in een lijkenzak stoppen?

Kritiek wordt niet geaccepteerd, ook als gerespecteerde virologen pleiten voor het loslaten van het zero-covidbeleid omdat tegen uiterst besmettelijke varianten als omikron geen kruid gewassen is. Hun pleidooien zijn in een oogwenk van internet verdwenen. Zelfs Hu Xijin, tot voor kort hoofdredacteur van de agressief-chauvinistische krant Global Times, werd niet gespaard. ‘Shanghai is gevallen’, schreef hij op Weibo. ‘Beijing moet minder kostbare methodes vinden om de uitbraak te bestrijden, of anders de hele Chinese samenleving de waarheid vertellen: dat ontwrichtende consequenties niet kunnen worden vermeden. Het eerste vereist wijsheid, het laatste moed.’ Woorden die bij de censuur geen genade vonden.

Het Vaste Comité van het Politbureau – de zeven hoogste partijbazen – maakte duidelijk waarom: ‘We zullen vastbesloten strijden tegen alle woorden en daden die het anti-epidemiebeleid van ons land verdraaien, in twijfel trekken of afwijzen. Volharden is overwinnen.’ Daarmee zijn alle critici gewaarschuwd, ook de partijbonzen die niet meewerken of maatregelen nemen die niet draconisch genoeg zijn. Vanaf nu kunnen ze worden beschuldigd van gebrek aan loyaliteit of van onbekwaamheid, beide een reden om gedegradeerd of weggezuiverd te worden.

Ons beleid redt levens, zegt het Vaste Comité. Het is ‘wetenschappelijk onderbouwd en effectief’. Versoepeling zou ongetwijfeld leiden tot ‘enorme aantallen besmettingen en sterfgevallen’. Dit zou een ‘ernstige weerslag hebben op de economische en sociale ontwikkeling en op leven en gezondheid van de bevolking.’ Klopt. Stel dat men het huidige beleid loslaat. Dan krijgt het virus ruim baan onder een bevolking die door het relatief geringe aantal infecties en het grote aantal ongevaccineerden heel ver af is van groepsimmuniteit.

Als vandaag een intensieve inentingscampagne zou beginnen, dan is die niet voor het eind van het jaar afgelopen en zijn intussen veel mensen aan het virus bezweken. Na alle propaganda tegen de inferieure westerse vaccins en de loftuitingen voor China’s superieure corona-aanpak zouden veel mensen woedend worden over zo’n bewijs van onvermogen. Door zich over te geven aan zijn coronavijand zou Xi zijn geloofwaardigheid verliezen. Die nederlaag zou zijn machtspositie en zelfs zijn legitimiteit in gevaar kunnen brengen. Versoepeling is dus geen optie.

Maar doorgaan met zero-covid kan ook niet. De voortdurende lockdowns, wegafsluitingen en quarantaines hebben een verlammend effect. De toeleveringsketens zijn gebroken. De productie is scherp gedaald. De haven van Shanghai, de grootste van de wereld, is verstopt. De binnenlandse consumptie, die de economische groeimotor had moeten worden, krimpt in. Daar komen de ernstige weerslag van de Oekraïne-oorlog, de teruglopende wereldhandel, de scherpe stijging van de grondstoffenprijzen, de crisis in de bouw en de door Xi aangerichte slachtingen in het particulier bedrijfsleven nog bij. Veel buitenlandse bedrijven willen weg, net als veel expats en hoogopgeleide jonge Chinezen.

De gevolgen van deze inzinking zijn al over de hele wereld voelbaar. Ze zullen alleen maar ernstiger worden. China’s spectaculaire groeicijfers van weleer lijken nu prehistorie. Als het huidige coronabeleid wordt voortgezet doemt er zelfs een recessie op, met de daaraan verbonden massawerkloosheid en sociale onrust. In die omstandigheden zijn zero-covidlockdowns niet meer te rechtvaardigen.

Vooraanstaande economen en ondernemers hebben de regering bezworen het coronabeleid om te gooien. De een na de ander is het zwijgen opgelegd. Een van de weinigen die nog met rust zijn gelaten is Jörg Wuttke, voorzitter van de Europese Kamer van Koophandel in China. Vele jaren was hij propagandist van het Chinese economische model en van Angela Merkels wensdenken, Wandel durch Handel, dat veronderstelde dat China zou liberaliseren dankzij innige handelsrelaties met het Westen. Die Wuttke bestaat niet meer. Op Xi’s economische beleid heeft hij alleen maar kritiek, en over diens corona-aanpak kan hij alleen maar sarcastisch zijn. De maatregelen die de economie uit het slop moeten halen vindt Wuttke een pleister op een amputatiewond. ‘Het Chinese bewind’, zei hij, ‘is de gevangene van zijn eigen narratief.’ Daarin zijn politiek en ideologie altijd belangrijker dan de economie.

Door zichzelf met het zero-covidbeleid te identificeren heeft Xi Jinping zichzelf op een dood spoor gemanoeuvreerd. Datzelfde lijkt ook steeds meer te gelden voor zijn passiviteit in de Oekraïne-oorlog. In ieder geval zal hij met zero-covid doorgaan tot het komende partijcongres, waarop hij zichzelf als partijleider wil opvolgen en de partijtop wil vullen met vazallen. Die operatie verklaart zijn huidige topprioriteiten: controle en stabiliteit. Zonder die twee kan hij zijn positie als onmisbare sterke man kwijtraken. Nu corona en zijn vriendschap met Poetin hem kunnen opbreken moet hij een list verzinnen. Het partijcongres, dat normaal in oktober of november plaatsvindt, vervroegen naar het begin van de zomer? De Wereldgezondheidsorganisatie onder druk zetten om de pandemie af te schalen tot epidemie, zodat hij de pandemische zero-covidpolitiek kan afschaffen?

Het is niet meer ondenkbaar dat Xi van zijn troon wordt gestoten. Maar denk niet dat zijn opvolger het veel beter zal doen. Want ook hij zal een product zijn van de Partij, en die heeft altijd gelijk en gelooft heilig in de afgedwongen maakbaarheid van de samenleving. Mao geloofde dat zijn Grote Sprong Voorwaarts het achterlijke China zou omvormen tot een leidende industriële natie. De Sprong veroorzaakte zo’n 43 miljoen hongerdoden. Mao’s opvolgers geloofden dat de gezinnen kleiner en welvarender zouden worden dankzij hun eenkindpolitiek. De gevolgen hadden ze niet voorzien: een enorm mannenoverschot, minder arbeidskrachten, sterke vergrijzing. Xi Jinping geloofde dat zijn aanpak het virus in de kiem zou smoren. Het enige wat zijn zero-covidbeleid tot nu toe heeft gesmoord, zijn de protesten.