Bijdrage voor het Kerstnummer van De Groene, gewijd aan het thema Een nieuw begin.

In de wereld

China’s ‘nieuwe boeren’ keren terug naar hun wortels

Jan van der Putten

15 december 2021 – verschenen in nr. 50-51-52

Beijing – Tijdens de Culturele Revolutie werden een jeugdige Xi Jinping en miljoenen andere Chinese studenten en jonge intellectuelen naar het platteland gestuurd. Daar moesten ze mest kruien, greppels graven en ideologisch in de leer gaan bij de boeren. Volgens voorzitter Mao werden deze verschoppelingen bezield door de pure revolutionaire geest. Tegenwoordig trekken jongeren opnieuw naar het platteland, deze keer uit vrije wil, en niet meer om te leren van boeren maar om zelf boer te worden. Ze willeacn zich niet scholen in de ideologische strijd, maar zin geven aan hun bestaan.

Na Mao trok de stad niet meer naar het platteland, maar omgekeerd. In de steden begonnen arme boeren voor een grijpstuiver te bouwen aan China’s economische gedaanteverwisseling. Het aantal binnenlandse migranten is inmiddels opgelopen tot 286 miljoen. Ze worden een beetje minder slecht behandeld dan vroeger, maar wel nog altijd als tweederangsburgers. Intussen werd in de steden de middenklasse geboren. Lang hebben deze kleinburgers gedacht dat de hemel de grens was als ze maar hard genoeg werkten. Maar hun ambitieuze gezwoeg brengt hen tegenwoordig nauwelijks verder. Ontgoocheld stappen ze uit de ratrace en beginnen een nieuw leven.

Dit nieuwe begin kan er heel verschillend uitzien. Veel jongeren willen aan niets meer meedoen en gaan letterlijk platliggen, op hun bed, vaak in het ouderlijk huis. Tegenover deze passieve rebellie staat de beweging van de ‘nieuwe boeren’. Dat zijn jonge professionals die zijn afgeknapt op prestatie- en consumptiedwang, milieuvervuiling en verkeersinfarcten, despotische werkgevers en ouders die een kleinkind eisen. Ze huren een stuk grond en beginnen biologische gewassen te kweken. Die terugkeer naar de wortels – nog onder Mao waren negen op de tien Chinezen boer – slaat enorm aan. Er zijn nu al zo’n twintig miljoen ‘nieuwe boeren’, en er komen er steeds meer. Sommigen hebben op de sociale media miljoenen volgers.

Wat vindt de Communistische Partij van die dropouts? Van de platliggers moet ze niets hebben, want die liggen dwars op de ethiek van hard werken voor partij en vaderland. Maar de nieuwe boeren kunnen officiële goedkeuring wegdragen. Ze zijn immers technologisch en zakelijk goed onderlegd en er is een toenemende vraag naar hun organische groenten, knollen, vruchten en granen. Economisch zijn ze dus nuttig, deze ontdekkers van het rurale levensgeluk,