Beijing – Je voor noppes uit de naad werken – miljoenen hoogopgeleide Chinese jongeren hebben er genoeg van. Genoeg van de moordende concurrentieslag, de afvalrace om de beste banen, de meestal onbetaalbare idealen van een mooie auto en een duur appartement. Ze rebelleren tegen de rat race waartoe de samenleving hen dwingt. Ze gaan niet de straat op, behalve voor boodschappen of een deeltijdbaantje. In stilte omhelzen ze een nieuwe levensstijl: weinig consumptie, veel zorg voor de mentale gezondheid. De Partij heeft niets dan kritiek op deze nieuwe culturele revolutie.
De pressie om een geslaagd mens te worden begint al in de luiers. Als enig kind ben je verplicht de grote droom van je ouders waar te maken. Ze zoeken dus de duurste school voor je uit, waar je vanaf dag één te horen krijgt dat je levensgeluk zal afhangen van je toelatingsexamen voor de universiteit, twaalf jaar later. In die tijd krijg je, naast je huiswerk, dag in, dag uit extra lessen: pianoles, sportles en vooral veel bijles. Op de twee dagen van het examen, waaraan dit jaar bijna 10,8 miljoen leerlingen meededen, komen de steden praktisch tot stilstand en worden zelfs vliegroutes omgeleid om de aandacht van de examinandi niet af te leiden. Degenen die de hoogste scores halen mogen naar de beste universiteiten. Na het afstuderen begint de ontgoocheling.
Nog niet zo lang geleden was na je afstuderen je kostje gekocht. Tegenwoordig mag je blij zijn als je een baantje krijgt bij een techbedrijf, waar je promotiekansen vrijwel nihil zijn maar waar je wel tot op het bot wordt uitgebuit. Vraag maar aan de – inmiddels in ongenade gevallen – Alibaba-baas Jack Ma met zijn 996-cultuur: werken van negen uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds, zes dagen in de week. Software op de computers van de werknemers registreert verdacht gedrag. Bijvoorbeeld een te lange lunch of te lang wc-bezoek.
Tangping, plat liggen: zo heet de nieuwe ideologie van de Chinese generatie Z. Een van hen zette in april het tang ping-manifest op internet: ‘Ik kan een Diogenes zijn die in zijn eigen ton slaapt, of een Heraclitus die in een grot woont en nadenkt over de logos.’ Die alternatieve levenswijze strookt niet met de door Xi Jinping geëiste eenvormigheid en economische groei. Maar wat kan de Partij doen? China’s Diogenessen opsluiten in heropvoedingskampen soms?