Column Buitenland

Israëls Arabische vrienden
door Jan van der Putten

Dat Al-Jazeera Israël dreigt te worden uitgezet, komt niet echt als een verrassing. Het pan-Arabische tv-netwerk wordt door de regering in Jeruzalem al lang beticht van hetze-achtige berichtgeving. Premier Netanyahu had al vaak voor sluiting gepleit. Voor minister Lieberman van Defensie, nooit te beroerd voor een opgefokte vergelijking, pleegde Al-Jazeera in Israël propaganda in ‘Duitse nazi-stijl’. Wie kritisch over het doen en laten van de Israëlische regering bericht is dus geen haar beter dan de militant die zich inzet voor de vrede tussen Israël en de Palestijnen, de afgezwaaide soldaat die de stilte verbreekt rond de gewelddaden en vernederingen die de Palestijnen moeten ondergaan, de activist die de boycot van producten uit de bezette gebieden bepleit, de zeldzame linkse politicus die zijn idealen nog niet verkwanseld heeft. Allemaal staatsvijanden, om niet te zeggen antisemieten. Niettemin durft Israël zichzelf nog altijd te beschouwen als een democratische oase in een woestijn van Arabische barbarij.

Arabische barbaren? De laatste jaren papt Israël nauwelijks meer achter de schermen stevig met ze aan, vooral op economisch gebied. Dat is ook de achtergrond van de uitzetting van Al-Jazeera. Het begon met het bezoek van Trump aan Riyad in mei – veelbetekenend zijn eerste buitenlandse reis sinds hij president werd. Koning Salman kreeg van Trump alle Amerikaanse politieke en militaire steun toegezegd in de strijd tegen het perfide Iran, de grote rivaal van de Saoedi’s voor de hegemonie over het Midden-Oosten. Met die steun in de rug voelde Saoedi-Arabië zich sterk genoeg om samen met Egypte en een paar Saoedische satellieten de relaties te verbreken met Qatar, dat aan de leiband zou lopen van Iran. Een van hun eisen was sluiting van Al-Jazeera, dat vanuit Qatar opereert. Israël heeft zich bij die eis graag aangesloten.

De argumentatie van de Israëlische minister van Communicatie was beschamend. ‘We hebben onze beslissing gebaseerd op het initiatief van soennitische Arabische staten’, gaf hij grif toe. Al-Jazeera, zei hij zonder blikken of blozen, is immers ‘volgens bijna alle Arabische landen een verdediger van terreur’. Saoedi-Arabië, een land dat officieuze maar daarom niet minder gedecideerde steun geeft aan soennitische terreurbewegingen, een land dat dissidenten onthoofdt en vrije media niet duldt, is dus een inspiratiebron van Israël geworden. De Golfstaten, die met strijders en geld de ergste soennitische terroristen betalen en bewapenen, zijn blijkbaar voor Netanyahu een lichtend baken geworden. En het dictatoriale Egypte van Sisi is kennelijk een voorbeeld voor de democratische oase.

Netanyahu ziet een prachtkans om de Palestijnen verder te isoleren
Niet toevallig heeft Israël in Syrië nooit de door Saoedi-Arabië en de Golfstaten gesteunde strijders gebombardeerd, en niet toevallig hebben Israëlische ziekenhuizen zich alleen ontfermd over gewonde strijders van het soennitische al-Nusra Front, dat wil zeggen al-Qaeda. Het monsterverbond daarachter rust op twee pijlers: het bezit van de gemeenschappelijke vijand Iran, en het inzicht dat in de soennitische wereld is doorgebroken dat het Israëlische leger niet te overwinnen is. En if you cannot beat them, join them.

Maar het Israëlisch-Palestijnse conflict dan? Voor de Arabische wereld is de eindeloos herhaalde solidariteit met het Palestijnse volk een tot niets verplichtende mantra geworden. Telkens als puntje bij paaltje komt steken de Arabische leiders geen poot uit om hun Palestijnse broeders te helpen, integendeel, ze worden gezien als lastpakken, of erger. De Saoedi’s en hun vrienden zijn ervan overtuigd geraakt dat de Palestijnse zaak toch niet te winnen valt en dat er onderhand veel belangrijker zaken in het Midden-Oosten aan de gang zijn. Het Israëlisch-Palestijnse conflict is, ondanks opflikkeringen als de recente crisis rond de Tempelberg, grotendeels irrelevant geworden. Maar dat kunnen de Arabieren natuurlijk niet openlijk zeggen tegen Israël.

Netanyahu beweert dat de vrede met de Palestijnen een logisch gevolg zal zijn van de toenadering tussen Israël en de soennitische landen. In werkelijkheid ziet hij in die wederzijdse avances een prachtkans om de Palestijnen verder te isoleren en hen daardoor tot nog grotere concessies te dwingen. En mochten de onderhandelingen met de Arabieren mislukken, dan kan de meester-cynicus Netanyahu hen er alsnog de schuld van geven dat zij de vrede met de Palestijnen saboteren. Een vrede die hijzelf nooit heeft gewild en die nu verder uit zicht is dan ooit.