Eerste van een serie buitenlandcolumns.

Niets dan slechte opties
door Jan van der Putten
12 juli 2017

Geen conflict is zo gevaarlijk als dat rond Noord-Korea. Gevaarlijk omdat deze nieuwe kernmacht nu ook de VS bedreigt. En misschien nog gevaarlijker vanwege de mogelijke reacties van het Amerika van Donald Trump. Niet voor niets zijn de Zuid-Koreanen banger voor Trump dan voor de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un.

Als je een conflict vreedzaam wilt oplossen, probeer dan eerst te begrijpen wat je tegenstander drijft. In het geval van Kim hebben de Amerikanen zich die moeite bespaard. Saddam Hoessein had geen massavernietigingswapens en werd opgehangen, Kadhafi had zijn atoomprogramma ontmanteld en werd doodgeschoten. Kim heeft daaruit zijn conclusies getrokken. De eis dat hij zijn atoombommen en raketten sloopt ziet hij dan ook met recht als een bevel om zijn hoofd in de strop te steken. De atoombom is voor zijn regime het enige wapen om te overleven.

Voor serieuze analyses moet je tegenwoordig niet in Washington wezen. Kim wordt daar graag afgeschilderd als een machtsdronken, impulsieve narcist, een onberekenbare gek met wie niet te onderhandelen valt – een soort Trump dus. Dat pafferige vollemaansgezicht, dat belachelijke kapsel, dat ronkende taalgebruik, die applaudisserende lakeien met hun opschrijfboekjes waarin ze iedere parel uit de mond van de Leider noteren: allemaal ingrediënten voor een farce. Een farce? De Democratische Volksrepubliek Korea is noch democratisch, noch volks, noch republikeins en nog minder communistisch. Qua vorm is het een theocratie waarin een Heilige Drie-eenheid wordt aanbeden: Vader Kim Il-sung, Zoon Kim Jong-il en Kleinzoon Kim Jong-un. Inhoudelijk is het een repressieve kleptocratie. De kleine groep militairen en rijke families die de dienst uitmaakt klampt zich vast aan de familie Kim. Zonder atoombom zouden de dagen van deze elite geteld zijn. De ontwikkeling van dat wapen heeft dus niets onvoorspelbaars en beantwoordt aan een ijzeren logica.

Niet voor niets is Zuid-Korea banger voor Trump dan voor Kim Jong-un
Sinds 1994 heeft de Amerikaanse regering met hulpprogramma’s, onderhandelingen en bedreigingen geprobeerd de bouw van een Noord-Koreaanse atoombom te verhinderen. Dat is keer op keer mislukt, en dat is niet alleen de schuld van de Noord-Koreanen. Natuurlijk, het bereiken van de status van atoommacht biedt het bewind een machtige legitimatie en plaatst een achterlijk land op dezelfde voet als Amerika. Maar het Amerikaanse optreden elders in de wereld stelt het regime niet bepaald gerust. En als ze je tot de As van het Kwaad rekenen en je ziet wat er met andere ‘aslanden’ is gebeurd, dan ben je gek als je geen maatregelen neemt.

Trump speelde China de Noord-Koreaanse bal toe. Hij wilde dat Xi Jinping met een economische boycot Kim tot onderwerping zou dwingen. Maar Xi mag zijn eigengereide cliënt meer dan zat zijn, hij peinst er niet over om de instorting van diens regime te riskeren, want dan zou China aan een herenigd, pro-Amerikaans Korea komen te grenzen en zouden Noord-Koreaanse soldaten en burgers massaal China binnenvluchten. Nu het Trump begint te dagen dat Xi zich niet voor zijn karretje laat spannen, is zijn liefde voor China even snel bekoeld als ze was opgekomen. Op verschillende fronten laait het conflict tussen de twee landen weer op.

Maar hoe moet het nu met Noord-Korea? De opties variëren van slecht tot bar slecht. Onderhandelen over ontmanteling of bevriezing van het kernwapenprogramma lijkt zinloos. Sancties blijken niet te werken, evenmin als het ‘strategisch geduld’ dat Obama voor Noord-Korea opbracht in de hoop dat het regime vanzelf zou inklappen. Dan maar hopen dat de doctrine van de wederzijdse afschrikking nog altijd opgaat? Voortmodderen zou Kim alleen maar veeleisender en gevaarlijker maken, wat Japan en Zuid-Korea zou dwingen een eigen atoombom te maken. Maar wat moeten de VS dan? Een staatsgreep tegen Kim? Cybersabotage van Kims atoomprogramma? Inzet van antiraketraketten? Zelf aanvallen? In Washington wordt al gepraat over een surgical strike op Noord-Korea’s nucleaire installaties. Kim zou dan, alvorens ten onder te gaan, vergeldingsbombardementen uitvoeren op Zuid-Korea en Japan. Sommige scenario’s vrezen miljoenen doden, met inbegrip van in die landen gelegerde Amerikaanse soldaten.

De beste oplossing is helaas niet realistisch: dat alle kernwapenstaten zich houden aan het vorige week door de VN uitgevaardigde verbod op kernwapens. Kims overlevingswapen is dus illegaal geworden. Het zal hem een zorg wezen.