Jeruzalem – Voor zijn bezoek vorige week aan het Midden-Oosten had Donald Trump zich vermomd als staatsman. In Saoedi-Arabië haalde hij fel uit tegen Iran en het terrrorisme, in Israël nam hij voortdurend een verdacht woord in de mond: vrede. Menig commentator vond de reis een succes. Al was het alleen maar omdat diplomatieke rampen waren uitgebleven.
Het bezoek aan Israël begon trumpiaans: met een pijnlijke misser. ‘Ik kom net uit het Midden-Oosten’, zei hij na aankomst op het vliegveld Ben Goerion. In Riyad riep hij, tot verrassing van Islamitische Staat en andere soennitische terreurbewegingen, de soennieten uit tot de good guys. Hij beloonde het fundamentalistische Saoedische regime en de ‘wijze koning’ Salman met honderden miljarden dollars aan wapens voor hun strijd tegen de terroristen en Iran. Hij deed er ook een oud idee op voor vrede tussen Israël en de Palestijnen: het Arabische vredesinitiatief van 2002. En dat kwam hij in Israël uitventen.
Dat plan voorziet in de vestiging van een Palestijnse staat, met de grenzen van vóór de Zesdaagse Oorlog, en de deling van Jeruzalem. Israel heeft er nooit iets van willen weten. Trump hield de Israëliërs voor dat hij onder de in Riyad verzamelde Arabische leiders niets had gemerkt van haat tegen Israël. Ze willen volgens hem juist graag met de Joodse staat een front vormen tegen Iran, maar dan moeten Israël en de Palestijnen eerst even vrede sluiten. Trump heeft zijn zwaar omstreden schoonzoon Jared Kushner aangewezen tot vredesstichter (‘als hij het niet kan, kan niemand het’) en geroepen dat zowel Netanyahu als de Palestijnse president Abbas vrede wil.
Over Netanyahu’s lijk. Hij zei het nog in Trumps aanwezigheid: een van de voorwaarden voor vrede is dat de veiligheid in Israëlische handen blijft. Dus dat Palestina voor altijd bezet gebied blijft. Netanyahu moet nu laveren tussen Scylla en Charybdis: tegenover Trump de vredesduif spelen, en tegelijk zijn nog rechtsere partij- en coalitiegenoten te vriend houden die het met Trump helemaal gehad hebben. Ze hadden in hem de Messias gezien die de Amerikaanse ambassade onmiddellijk zou verplaatsen naar Jeruzalem en Israël in zijn bijbelse omvang zou herstellen. Maar ondanks de aanwijzing van een kolonistenvriend tot ambassadeur heeft Trump hen diep teleurgesteld. Hij heeft zelfs supergevoelige Israëlische informatie over Islamitische Staat doorverteld aan de Russische minister van Buitenlandse Zaken. De zelfgeproclameerde grootste vriend die Israël ooit heeft gehad is voor ultrarechts Israël definitief door de mand gevallen.
JAN VAN DER PUTTEN